Sopraan Elza van den Heever zou zaterdagavond voor zo’n 1.700 mensen haar debuut maken bij De Nationale Opera als Die Kaiserin. Maar ze is niet in Amsterdam, ze is thuis in Montpellier en ze zingt zaterdag niet voor het premierepubliek van Die Frau ohne Schatten, maar voor de hele wereld. Om 19.00 uur begint het online At-Home Gala van de Metropolitan Opera.
De opbouw leek ideaal: eerst verschillende concertante uitvoeringen van de opera van Richard Strauss, eerder dit jaar in Rotterdam, Parijs en Dortmund, en dan een paar maanden later haar debuut in een geënsceneerde opvoering van Die Frau ohne Schatten. Ze zou debuteren in Amsterdam als Die Kaiserin, onder regie van Katie Mitchell, in een rol die ze beschreef als een ‘ideaal zittende schoen, maar dan vocaal’.
In plaats van premièrestress in Amsterdam heeft Elza van den Heever zaterdag heel andere zorgen aan haar hoofd. Werkt de internetverbinding, die haar bijdrage aan het At-Home Gala van de Metropolitan Opera vanuit Zuid-Frankrijk naar New York moet brengen? En staat ze goed, op twee velletjes papier in haar woonkamer, die precies de positie aanduiden waarop het licht en het achtergrondbeeld voor het mooiste plaatje zorgen?
Echt nerveus is de in Johannesburg geboren zangeres niet. ‘Ik zing een lied in mijn moedertaal, het Afrikaans, dat ik in mijn leven al heel vaak gezongen heb.’ Afgelopen woensdag is er al overleg en een soort van repetitie geweest via Skype, met de technici uit New York, de regisseur en Peter Gelb. Een dag voor haar optreden volgt nog het kledingadvies van Elza’s moeder, die vanuit Zuid-Afrika bijdraagt aan de styling.
Het online gala dat de Metropolitan Opera organiseert, maakt deel uit van een fondswervingsproject van het operahuis. Er gaat door de vroegtijdige stop van het seizoen zo’n 60 miljoen dollar verloren. ‘The voice must be heard’, is het motto waaronder veertig wereldberoemde operasterren vanuit hun huis optreden. Sterren als Anna Netrebko, René Pape en Michael Fabiano zingen op hun thuislocaties als Moskou, Malta, Berlijn en Wenen. Directeur Peter Gelb presenteert vanuit New York, chef-dirigent Yannick Nézet-Séguin presenteert mee vanuit Montreal.
Via Skype spreken we Elza van den Heever. Ze woont sinds kort in een dorpje bij Montpellier in het zuiden van Frankrijk, met haar partner. Een fijne plek, zegt ze. ‘Mijn leven is uitstekend, mijn conditie kan niet beter, alleen mijn financiën zijn een ramp. Je plant je agenda jaren vooruit en daar hoort een voorspelling bij van je inkomsten. Ik dacht dat ik voorzichtig was geweest, maar door de crisis stopt mijn inkomen onverwacht. Het geldt voor al mijn collega’s.’
Haar collega Joyce DiDonato – wier naam verderop in dit verhaal nog even valt – tweette onlangs een vraag: ‘In the midst of chaos, where do you find peace?’ Elza van den Heever hoeft niet na te denken over waar dat is. ‘In de keuken! Dat is mijn hele leven al mijn toevluchtsoord geweest. Ik ben gek op koken. Op social media ben ik niet zo actief, maar een week geleden heb ik bedacht om de schotels die ik maak te fotograferen voor Instagram en daar heb ik nu veel plezier in. Maar ik vind vooral vrede in het gezond houden van mijn lichaam en mijn conditie.’
In die verplichte lockdownrust meldt zich dan ineens de Metropolitan Opera met het At-Home Gala. Wat dacht u?
‘Natuurlijk zei ik ja, daar hoefde ik niet over na te denken. Mijn eerste gedachte was: als ik kan helpen, doe ik dat graag. En de tweede was: hoe gaan we dit technisch doen? Maar de Met heeft de beste mensen op dit project gezet, en het gaat ze vast lukken. Ik verwacht dat het heel bijzonder wordt.’
Mocht u zelf kiezen?
‘Ze vroegen vanuit New York wat suggesties en wilden even bekijken wat ze zouden kiezen. Het hoefde niet per se een opera-aria te zijn. Ik wil de microfoon van mijn gsm – want die moet het gaan doen – niet overbelasten met stukken als ‘Dich, teure Halle’. Ik heb hier geen professionele apparatuur en geen piano, dus ik zing a capella. Het wordt een Afrikaans lied. Ik wil de titel nog niet verklappen. Het is me heel dierbaar, een simpele melodie, lief en vredig. Het belangrijkste is dat het wat voor mij betekent en voor mijn ‘vorvaders’, zoals je dat in het Afrikaans zegt. Iedereen die een woord Afrikaans spreekt, kent het.’
Kan er gerepeteerd worden voor het gala?
‘We hadden een online meeting op woensdag, waarbij we de beste plaats in huis hebben bepaald als locatie voor mijn optreden. Er liggen hier sinds woensdag twee stevig vastgeplakte velletjes papier op de grond. Daar moet ik voor het beeld mijn voeten op zetten, en dan kom ook de achtergrond mooi in beeld. Verderop staat een standaard waar mijn gsm op wordt gezet. Yannick en Peter zullen zonder stropdas presenteren, werd me verteld, en het advies aan mij was: cocktailkleding zoals je die thuis zou dragen. Geen idee wat dat betekent, haha! Mijn moeder, die voor tv heeft gewerkt, adviseert me.’
QUEEN ELIZABETH
Slechts een paar dagen na het At-Home Gala is Elza van den Heever opnieuw online te zien. In de opera Maria Stuarda maakte ze in 2012 haar debuut bij de Met – het was ook nog een roldebuut – als Queen Elizabeth (of Elisabetta) in Maria Stuarda van Donizetti. De Met biedt de voorstelling aan in zijn serie online streams. Naast Joyce DiDonato als Maria Stuarda zong Elza van den Heever haar rol in bijzondere kleding en met een iconische grime: een spierwit gezicht en een wonderlijke, hardrode mond. Voor de rol schoor ze haar hoofd kaal.
Wat zijn uw herinneringen aan die avond?
‘Het was heel eng. Ik moest achter het decor een trap op van twintig treden in een kostuum dat 15 kilo woog. Een paar van de jurken die ik droeg in die productie waren volledig van leer. Ik stond naast Matthew Rose, en ik kneep zijn hand fijn omdat ik zo nerveus was. Ik ben iemand die op het podium alles vergeet, ook mijn zenuwen, maar die trap opklimmend bedacht ik dat ik op weg was naar het beroemdste operapodium van de wereld. Het lukte me niet helemaal de spanning kwijt te raken tijdens de uitvoering.’
‘Het was Live in HD, mijn eerste, en dan weet je dat miljoenen mensen je gaan zien. Het wordt opgenomen en het blijft, voor de rest van je leven. Die gedachten halen je uit het moment, en dat mag je jezelf eigenlijk niet laten gebeuren. Er zijn camera’s, je hebt een microfoon op je hoofd en je hebt een battery pack ergens onder je kostuum.’
Gaat u woensdag met plezier kijken naar de stream van Maria Stuarda?
‘Ja hoor, het was op dat moment (ik was 31) het beste wat ik kon geven. Regisseur David McVicar had een heel duidelijk beeld over hoe hij haar wilde portretteren. De eerste dag van de repetities – het was winter in New York – droeg ik een broek met camouflageprint en stevige laarzen. McVicar zei: dat is het! Ik wil dat je je voorstelt dat je die kleding draagt onder de jurk van Elizabeth. Ik wil haar sterk zien, zei hij. En denk aan haar heupproblemen en haar leeftijd! Het publiek reageerde wisselend op de manier waarop we het karakter van Queen Elizabeth weergaven. Ik ben er trots op dat we het zo gedaan hebben!’
Het At-Home Gala van de Metropolitan Opera is op zaterdag 25 april om 19.00 uur te zien op de website van de Met. Daar kunt u ook woensdag 28 april (NL-tijd) vanaf 01.30 uur de stream zien van Maria Stuarda.
Elza van den Heever zal – als alles goed gaat – begin 2021 de rol van Senta in Der fliegende Holländer zingen bij De Nationale Opera.